از توقف تا تلاطم؛ روایتی از مدیریت بورس در شرایط اضطرار

از توقف تا تلاطم؛ روایتی از مدیریت بورس در شرایط اضطرار

در برنامه تخصصی «دیدگاه» که با میزبانی کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران برگزار شد، این افتخار را داشتم که به عنوان یکی از مدعوین در جمع صاحب‌نظران حضور یابم و دیدگاه‌ها و تجربه‌های خود را درباره مدیریت بازار سرمایه در شرایط بحران با مخاطبان در میان بگذارم.

زمانی از من پرسیده شد که آیا بسته شدن بازار در بحران اخیر و بازگشایی پس از آن به درستی مدیریت شد، توضیح دادم که تعطیلی کوتاه‌مدت بازار در آن شرایط اجتناب‌ناپذیر بود. ابهام گسترده در ارزش دارایی‌ها و از کار افتادن بسیاری از سازوکارهای بازار، هر گزینه دیگری را غیرمنطقی می‌کرد. با این حال، نحوه بازگشایی بازار می‌توانست با تدبیر و آمادگی بیشتر، روان‌تر و منسجم‌تر مدیریت شود، اما محدودیت‌های ساختاری و ظرفیت ناکافی بازار مانع تحقق آن شد.

در ادامه، در پاسخ به پرسشی درباره میزان آمادگی بازار سرمایه برای مواجهه با بحران‌های احتمالی، تاکید کردم که هنوز فاصله قابل‌توجهی تا آمادگی کامل داریم. مدیریت موثر بحران مستلزم برخورداری از ابزارها و سازوکارهای از پیش طراحی‌شده است؛ در حالی که چنین زیرساخت‌هایی هنوز به‌طور کامل در دسترس نیست. هر بار که با فشار یا بحران روبه‌رو می‌شویم، کاستی‌ها آشکارتر می‌شوند و اصلاحات مقطعی یا جزیی پاسخگوی این چالش‌ها نخواهد بود.

یکی دیگر از موضوعات مهم که در برنامه مطرح شد، ساختار صندوق‌ها و نظام کارمزدی آن‌ها بود. در این خصوص توضیح دادم که با وضعیت فعلی، توسعه صندوق‌ها به شکل کنونی به صلاح بازار نیست و بازنگری جدی در ساختار کارمزدی ضروری است. مدیرانی که بر پایه بازدهی واقعی و خلق ارزش پایدار عمل می‌کنند باید تشویق شوند و صندوق‌هایی که تنها بر اساس حجم دارایی‌ها عمل می‌کنند، سهم کمتری دریافت کنند. مسیر مطلوب، تمرکز بر صندوق‌های صدور و ابطالی است که منابع تازه جذب کرده و مشارکت عمومی را گسترش دهند، نه تکثیر صندوق‌های مشابه که اثر واقعی بر بازار ندارند.

در پاسخ به پرسشی درباره این که اولویت با نقدشوندگی است یا کنترل افت قیمت‌ها، پاسخ دادم که این دو موضوع به هم پیوسته‌اند و نمی‌توان آنها را از هم جدا دید. برای مدیریت بحران، ایجاد سامانه معاملاتی جایگزین یا تابلو فرعی ضروری است؛ سامانه‌ای که در شرایط اضطراری فعال شود و معاملات را به شکلی کنترل‌شده پیش ببرد، بدون آنکه بازار اصلی آسیب ببیند. همچنین درباره تاب‌آوری نهادهای مالی کوچک، به ویژه کارگزاری‌ها و صندوق‌ها توضیح دادم که کاهش درآمدها و نیاز به نقدینگی در شرایط بحران، ضرورت طراحی بسته‌های حمایتی و تسهیلات موقت را نشان می‌دهد تا این نهادها بتوانند فعالیت خود را ادامه دهند و آسیب کمتری ببینند.

در پایان، با توجه به پرسش‌های مطرح شده، تاکید کردم که برای آماده‌سازی بازار در برابر بحران‌های احتمالی، ایجاد یک تابلوی ویژه برای شرایط اضطراری ضروری است. همچنین طراحی بسته‌های تاب‌آوری مالی برای نهادهای کوچک، هدایت منابع و حمایت‌ها به چند نماد اصلی و فراهم کردن امکان تهاتر یونیت صندوق‌ها با دارایی پایه از دیگر اقدامات کلیدی است. اجرای این تدابیر می‌تواند تاب‌آوری بازار و نهادهای مالی را به شکل قابل توجهی افزایش دهد و اطمینان ایجاد کند که بازار سرمایه برای مواجهه با چالش‌های آینده آماده است.