گفت و گو با رادیو سهام

مشروح گفت‌وگوی رادیوسهام با مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری دانایان پارس را در زیر دنبال کنید:

بهرنگ اسدی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری دانایان پارس، ضمن استقبال از تصمیم مجلس برای ممانعت از کاهش سود سپرده‌های بانکی، عنوان می‌کند که این تصمیم باید به صورت تدریجی در بازار پول کشور رخ دهد.

با این وجود وی بر این باور است که بین سه تا چهار درصد کاهش نرخ سود، می تواند باعث تحرک بازار سهام شود، اما از طرف دیگر سیاست گذار مصلحت اندیش چنین اقدامی را در چند ماه آینده نخواهد کرد، چرا که این حرکت منطقی نیست. مگر آنکه در یک گشایش سیاسی، گشایش اقتصادی بزرگی ایجاد شود و بتوانیم کاهش نرخ تورم و تک رقمی شدن آن در آذرماه را با همین شیب ادامه دهیم، آنگاه شاید بتوان گفت که این کار قابل اجرا خواهد بود. اما باید گفت که مطلوب بازار سرمایه کاهش نرخ سود به میزان سه یا چهار درصد است.

ـ۱- با توجه به این مسئله که مرکز پژوهش‌های مجلس با کاهش نرخ سود سپرده‌ها مخالفت و اعلام کرد فعلا این کاهش رخ نخواهد داد. این موضوع چه تاثیری بر سهام بانک ها در بازار سرمایه خواهد داشت؟

با توجه به انتظاری که برای کاهش سود وجود داشت، این مطلب می تواند مانع از تحقق رشد قیمتی مورد انتظار در هفته های آینده شود، اما اثر جدی مسئله این است که حتی قبل از اعلام مرکز پژوهش های مجلس، فعالین حرفه ای بازار می دانستند که این کار شدنی نیست؛ به این معنی که کاهش نرخ سود بانکی نهایتا یک یا دو درصد در افق شش ماهه امکان پذیر بوده و نمیتوان هیچ تغییر شارپی را در مقابل سود بانکی ایجاد کرد، چرا که وضعیت نهادهای سپرده گذاری مطلوب نیست و در نهایت سیاست گذار خیلی عاقل تر از این است که چنین کاری را انجام دهد.

بنابراین کسی که در بازار، سهام بانکی دارد، نه انتظار کاهش سود بانکی به صورت خیلی محسوس را دارند و نه انتظار این را دارند که هزینه منابع سپرده های هزینه زای بانک ها که شامل سپرده های سرمایه گذاری بوده، به یک باره کاهش یافته و سودی شناسایی شود.

اما سهام‌داران انتظار داشتند که یک یا دو درصد کاهش در این نرخ اتفاق بیفتد؛ در نهایت اگر برخی از بانک ها دست به تعدیل سود بزنند، به طور مثال می‌توانیم در رنج زیر ۱۰ درصد، انتظار تعدیل در بانک های خوب داشته باشیم. چرا که امسال مثل سال‌های گذشته نیست که به راحتی بتوانند سود را شناسایی کنند.

با تمام این تفاسیر، کاهش سود بانکی می توانست به بهبود شرایط فعلی و ثبات صنعت بانکداری کمک کند.

۲- بنابراین می‌توان گفت که کاهش نرخ سود بانکی به ضرر بانک ها نخواهد بود؟

قطعا به ضرر بانکها نخواهد بود؛ در وضعیت کنونی جریان نقدی نهادهای سپرده گذاری، مستمر و با ثبات بوده، بنابراین با کاهش نرخ سود بانکی، این نرخ به تورم نزدیک‌تر و واقعی تر می شود، ضمن اینکه با کاهش نرخ سود، هزینه های بانک کاهش پیدا می کند. منظور از هزینه های بانک هم بخشی از سپرده های هزینه زا، همانند سپرده های سرمایه گذاری است. چرا که سپرده های جاری و قرض الحسنه هزینه ای ندارند.

در حال حاضر پی به ای بانک های ما در بدترین حالت به طور متوسط ۵/۵ هست؛ بنابراین انتظار فعالین، کاهش یک یا دو درصدی بود که با عدم اتفاق این موضوع، وضعیت تغییری نمی کند. با این حال انتظار داریم که با یک تاخیر سه یا چهار ماهه، کاهش محسوسی را در این خصوص داشته باشیم، چرا که یک درصد کاهش سود هم می تواند در وضعیت بانک ها اثر گذار باشد.

۳-  نکته ای که در اینجا مطرح می شود این است که گفته می شود ممکن است که با کاهش نرخ سود، سرمایه از بانک خارج شود. بروز این اتفاق چه تاثیراتی بر بازار و مخصوصا بانک ها خواهد گذاشت؟

بانک ها در کشور ما بزرگترین نهاد سپرده پذیر هستند و دیگر نهاد های سپرده پذیر کشور شامل موسسات اعتباری، صندوق های قرض الحسنه و درآمد ثابت و .. هستند؛ نهاد سپرده پذیر به این معناست که پول از مشتری گرفته می شود و تعهد سود ثابت به مشتری داده می شود.

وقتی که نرخ تغییر پیدا می کند، این سپرده ها می توانند به طبقه ای از دارایی های دیگر همانند سهام، ارز یا طلا وارد شوند. اما مسئله اصلی این است که تمام کارکردهای سیستم نهاد سپرده پذیر، تنها بحث سرمایه گذاری نیست. ضریب حساسیت خروج منابع به کاهش نرخ، یک عدد است؛ به عبارتی سپرده یک کشش قیمتی دارد و در شرایط کنونی، این کشش کاملا عادی است.

در شرایط حاضر رویکرد بانک مرکزی بسیار معقول است؛ یعنی بانک مرکزی رویکرد تغییر مستمر و تدریجی را انتخاب کرده که در مدیریت بانکی ما کم سابقه است. این موضوع هم به این دلیل است که ما تجربیات بسیار بد مدیریتی را در دوران گذشته داشته‌ایم.

مهم این است که رویکرد فعلی بانک مرکزی، یک رویکرد عاقلانه بوده و یک سیاست گذار مصلحت اندیش در راس کار است؛ سیاست گذار کنونی رویکرد تغییرات مستمر و اندک را در پیش گرفته و در فواصل فصلی و یا در واقع دو فصل یکبار نرخ‌ها را بازبینی می کند.

باید گفت که خروج منابع از بانک‌ها با کاهش نرخ اتفاق خواهد افتاد، ولی منابعی که از بانک ها خارج می شوند به هیچ وجه مسئله سود آوری بانک ها را تحت تاثیر قرار نخواهند داد. چرا که این منابع گران ترین سپرده هایی هستند که از بانک خارج می شوند و یک بخش از این پول مربوط به کسانی است که در بازار بورس سفته بازی می کنند.

کسی که از بانک سود ۲۷ درصد می گیرد، یک سپرده گذار معمولی نیست، بلکه یک سفته باز پولی است. بنابراین با کاهش نرخ، سپرده های مفید از بانک خارج نمی شوند. با این حال یک ریسک برای بانک ها وجود خواهد داشت، آن هم در واقع محدود شدن جریان نقدی است، یعنی وقتی که نرخ ها کاهش پیدا می کند، بخشی از بانک های ما که به خوبی مدیریت نشده اند، ممکن است در کوتاه مدت نتوانند یک جریان نقدی مستمری ایجاد کنند. اما قطعا بانک مرکزی می تواند با حمایت نقدینگی این مسئله را نیز پوشش دهد.

۴- آقای اسدی یک نکته ای که در اینجا مطرح می شود این است که دلیل اصلی مخالفت مجلس با کاهش سود سپرده ها چیست؟ آیا مجلس بیم این را دارد که با خروج این سپرده ها دوباره تجربه سوداگری در بازارهای طلا و ارز تکرار شود؟ این موضوعات در حالی مطرح می شود که نرخ دلار در بازار به ۳۷۰۰ تومان رسیده است.

قطعا نگرانی ورود سرمایه به بازارهای غیر مولد و تکرار تجربیات تلخ وجود دارد؛ اگر ما نسبت به فرآیند تصمیم سازی و تصمیم گیری در سطوح بالای کشور اشراف داشته باشیم، مشاهده می‌شود که اینگونه تصمیمات در یک تعادل عمومی اتفاق می افتد.

یعنی کل بدنه اقتصادی کشور اجماع می کنند این اتفاق رخ دهد. در حال حاضر که مجلس چنین مخالفتی را انجام می دهد، صحبتی را مطرح می کند که به مصلحت کل اقتصاد بوده و بانک مرکزی نیز به دنبال آن کنش مشابه همین را داشته است.

بنابراین شاهد یک همگرایی سیاستی بین بانک مرکزی و مجلس هستیم و تنها نسخه قابل اجرا نیز به کار گیری روند فعلی است؛ یعنی تغییر مستمر و تدریجی در نرخ سود و همزمان اصلاح نهادهای سپرده پذیر و ترکیب مجموعه پولی.

منظور از ترکیب مجموعه پولی این است که مشخص شود چه بخش هایی درM1 و چه بخش‌هایی در M2 و چه بخش هایی در M3 فعال هستند. همچنین اوراق بهادار می تواند دسته چهارم نقدینگی در جامعه ایران به حساب آید. برای مثال در حال حاضر در چند صندوق ما نزدیک به پنج هزار میلیارد منابع را در اختیار دارند. با این حال فکر می کنم این موضوع یک دغدغه بسیار کوچکی است. قطعا مجلس و بانک مرکزی چنین دغدغه ای دارند.

۵- طی یکی دو سال گذشته شاخص بورس با افت پیاپی همراه بوده و همواره سهام داران تاکید می کردند که یکی از دلایل افت شاخص، بالا بودن نرخ سود بانکی است. تحلیل شما از این مسئله چیست؟

به عنوان فعال بازار این تحلیل درست است، چرا که نسبت پی بر ای در بازار سرمایه به شکلی بوده که جذابیت‌های بازار پول در دو سال اخیر بسیار بالاتر بوده است. اما موضوع این است که ما نباید به کسی خرده بگیریم که چرا نرخ سود کاهش نداشته است.

تاریخچه بخش پولی ما کاملا روشن است، برای اینکه چندین دهه بازار پول را مدیریت کرده‌ایم، امروز نیز با یک اقدام یکباره نمی توان آن را اصلاح کنیم. پس اگر ما انتظار داشته باشیم که سیاست گذار به یکباره نرخ سود بانکی را به ۱۶ درصد کاهش دهد، این انتظار به هیچ وجه معقول نیست. بنابراین باید گفت که در این شرایط نرخ بالای سود بانکی باعث شده که بسیاری از افراد، سهام را به سود بانکی ترجیح ندهند.

۶- سوالی که مطرح می‌شود این است که اگر سود بانکی به همین میزان کنونی ثابت بماند، آیا می‌توان انتظار داشت که بخشی از سهام داران به سپرده گذاری در بانک ها رغبت بیشتری نشان دهند؟

وقتی ما درباره تصمیم سرمایه‌گذاری صحبت می کنیم، تصمیم سرمایه گذاری را در مجموعه شرایط آن لحظه اقتصادی بررسی می‌کنیم؛ در یک یا دو ماه آینده اتفاقات خوب اقتصادی همانند لغو تحریم ها و اصلاحات اقتصادی که در درون کشور به جریان افتاده، می تواند به شکلی فضای اقتصادی را ترسیم کند که تبدیل سهام به سپرده بانکی از مزیت بالایی برخوردار نشود.

به این دلیل که چشم انداز نرخ سود بانکی کاهشی است و در این شرایط نیز بانک‌ها هم حاضر نیستند قرارداد با نرخ های بالا را بسته و برای خود در یک سال آینده تعهد ایجاد کند. بنابراین فکر نمی‌کنم که چنین اتفاقاتی رخ دهد، یعنی اینکه بعید می‌دانم که بخش خصوصی سهام خود را بفروشد و اقدام به سپرده گذاری در بانک ها کند.

اگر کسی چنین اقدامی انجام دهد تنها در یک حالت سود خواهد کرد و آن هم این است که اقدام به ایجاد قراردادهای سپرده گذاری کند که شرایط آن خارج از آنچه قانون عملا به او اجازه می دهد، باشد. ما امید داریم که با گشایش‌های اقتصادی که انجام می‌شود، بازده نگه داری سهام در یک سال آینده قطعا از سود بانکی بالاتر باشد، که این هم به این دلیل است که وضعیت اقتصادی کشور در دو ماه آینده قطعا باید تغییر کند.

با برداشته شدن تحریم‌ها و گشایش‌های حداقلی در اقتصاد کشور بخش عمده‌ای از هزینه بنگاه‌ها کاهش پیدا می‌کند و این موضوع به شکل تعدیل درآمد مشخص خواهد شد. به عقیده بنده اگر در شرایط دو سال پیش که ریسک های بسیاری در فضای اقتصاد ما در جریان بود، قرار داشتیم، این تهدیدها کاملا جدی بود، اما امروز شرایط متفاوت است و اگر بازار را نگاه کنید، مشاهده می‌شود که کسی تمایل به چنین کاری ندارد.

۷- پس منظور شما این است که سهام داران و فعالین بازار سهام به دلیل امید به بهبود شرایط اقتصادی پسا تحریم اقدام به فروش سهام نخواهند کرد.

کاملا درست است و واقعا موضوعی که قرار است اتفاق بیافتد، همین است و ما منتظریم که این فرآیندها طی شود و در فضای اقتصادی کشور گشایشی هرچند کم را هم شاهد باشیم.

۸- به عنوان سوال آخر، رونق بازار سرمایه با چه میزان سود بانکی تحقق پیدا می کند؟

با توجه به اینکه نرخ سود سپرده ها برای یک سال تعیین می شود، در حال حاضر سود سپرده یکساله ۲۰ درصد است و دیگر در بانک ها سپرده دو ساله یا سه ساله شکل نمی گیرد، بنابراین فکر می کنم که بین سه تا چهار درصد کاهش نرخ سود می تواند باعث تحرک بازار سهام شود، اما از طرف دیگر فکر می کنم که سیاست گذار مصلحت اندیش چنین اقدامی را در چند ماه آینده نخواهد کرد، چرا که این حرکت منطقی نیست. مگر آنکه در یک گشایش سیاسی، گشایش اقتصادی بزرگی ایجاد شود و بتوانیم کاهش نرخ تورم و تک رقمی شدنش در آذر را با همین شیب ادامه دهیم. آنگاه شاید بتوان گفت که این کار قابل اجرا خواهد بود. اما باید گفت که مطلوب بازار سرمایه کاهش نرخ سود به میزان سه یا چهار درصد است.

مجددا تاکید می کنم که در افق سیاست گذاری سه یا چهار ماه آینده این کار شدنی نیست، چرا که کشش این کار در نهادهای سپرده پذیر وجود ندارد، اما دیر یا زود ما به این نقطه خواهیم رسید.

به عبارتی باید گفت که این موضوع، درد دوران کاهش تورم است که باید تحمل شود. درحال حاضر کشش نهادهای سپرده پذیر، کشش بازار پول و کشش قیمتی سپرده بیش از این نیست. بازار سرمایه اگرچه مطالبه کاهش حداقل سه یا چهار درصدی دارد، اما خود می داند که این موضوع با توجه به شرایط کنونی بازار پول به سادگی امکان پذیر نخواهد بود.

برای مشاهده این مصاحبه در سایت رادیو سهام لطفا به اینجا  مراجعه کنید.